Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa- ZZSK (łac. spondyloarthritis ankylopoëtica)

Dawniej zwana była chorobą Bechterewa. Jest to przewlekła, zapalna i postępująca  choroba z okresami zaostrzeń i reemisji, która prowadzi do trwałego ograniczenia ruchomości . Atakuje głównie stawy kręgosłupa ,krzyżowo biodrowe, klatki piersiowej, bioder, tkanki przykręgosłupowe i  stawy barkowe. Choroba głównie atakuje mężczyzn w wieku 15- 35 lat.

Okres ostry choroby

Najlepiej aby w tym okresie pacjent pozostawał w łóżku(góra 2-3 dni) i leżał na twardym materacu. Może mieć małą poduszkę i obowiązkowo wałek pod okolicę lędźwi. Chory powinien często zmieniać pozycje ciała a leżąc na plecach musi mieć wyprostowane kończyny. Powinien też wykonywać ćwiczenia oddechowe ,ćwiczenia izometryczne i jeżeli pozwala mu na to jego stan lekkie ćwiczenia stawów kończyn. Choremu podaje się NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), miejscowo stosuje się zimne okłady, krioterapię, gdy jest możliwość można zastosować jonoforezę z lekiem przeciwbólowym lub przeciwzapalnym oraz iniekcje dostawowe glikokortykosteroidami.

Okres reemisji choroby

W tym okresie prowadzone są ćwiczenia fizyczne mające na celu zwiększenie zakresu ruchomości zajętych stawów, wzmocnienie siły mięśni oraz zwiększenie wytrzymałości chorego. Na początku zalecane są ćwiczenia w pełnym odciążeniu pacjenta w celu wykonywania ruchów skrętnych tułowia, miednicy, stawów biodrowych  i uzyskania przeprostów w stawach. Później stosowane jest podwieszenie całkowite na boku, które umożliwia wykonywanie ruchów zgięcia i wyprostu w stawach.  Następnie można stosować ćwiczenia redresyjne, ćwiczenia kończyn dolnych i górnych, ćwiczenia w basenie (27- 30 ⁰C)- 20-30 minut, pływanie na grzbiecie, ćwiczenia wytrzymałościowe np. turystyka piesza, narciarstwo biegowe. Oczywiście zawsze wykonywane są też ćwiczenia oddechowe.

W ZZSK ze względu na obszar zajęty chorobowo wyróżniamy postać w której:

- zajęte są tylko stawy kręgosłupa (postać osiowa)

- zajęte są stawy kręgosłupa łącznie ze stawami barkowymi, kolanowymi i biodrowymi (postać obwodowa)

Ogólne objawy ZZSK:

·         Ból nocny w dolnym odcinku kręgosłupa

·         Promieniujący ból z kręgosłupa do pachwin i ud

·         Uczucie porannej sztywności

·         Niekiedy początek choroby zaczyna się od zapalenia tęczówki lub wysięku w stawie kolanowym

Objawy w układzie mięśniowo- szkieletowym

·         Zmiany zapale w stawach barkowych, biodrowych, kolanowych

·         Zapalenie ścięgna Achillesa, rozcięgna podeszwowego, stawu krzyżowo-biodrowego

·         Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

·         Bolesność podczas uciskania wyniosłości kostnych

·         Podwichnięcie stawu szczytowo- obrotowego na skutek zwiększonej lordozy szyjnej

Gdy u chorego zostają zaatakowane stawy kręgosłupa lędźwiowego zostaje zniesiona lordoza lędźwiowa (wyprostowanie łuku lędźwiowego), na skutek czego dochodzi do nadmiernego napięcia mięśni w tej okolicy, stopniowego ograniczenia ruchomości i końcowo do ograniczenia ruchomości w odcinku lędźwiowym.

W odcinku piersiowym i stawach żebrowych natomiast postęp choroby prowadzi do uwydatnienia kifozy (plecy okrągłe) co uwidacznia się jako garb. Następuje przykurcz mięśni piersiowych i ogólne osłabienie mięśni odpowiadających za oddychanie.

W odcinku szyjnym dochodzi do powiększenia lordozy szyjnej, usztywnienia mięśni karku i ograniczenia ruchów szyjnych ( najbardziej skrętu szyi)

Diagnostykę przeprowadza się za pomocą :

·         Badania podmiotowego

·         Badania przedmiotowego

·         Badań dodatkowych- RTG kręgosłupa, stawów krzyżowo-biodrowych i  biodrowych

Leczenie obejmuję:

·         Farmakoterapię- leki przeciwbólowe i przeciwzapalne

·         Fizykoterapię- ma na celu zmniejszenie procesu zapalnego w stawach, redukcję objawów bólowych i przygotowanie do zabiegów z dziedziny kinezyterapii

·         Kinezyterapię- dobierana jest indywidualnie do stanu pacjenta ma na celu opóźnienie procesu sztywnienia stawów i utrzymania względnie dobrej kondycji chorego

·         Leczenie uzdrowiskowe- balneoterapia, zabiegi borowinowe, kąpiele solankowe, radanowe i siarczkowe.

·         Psychoterapię – prowadzona ze względu na duży odsetek nerwic i depresji u chorych na ZZSK

·         Leczenie chirurgiczne- tylko w niektórych przypadkach ( zajęcie stawów biodrowych- endoprotezo plastyka stawu biodrowego i zajęcie stawu żuchwowo- skroniowego— zabieg metodą Kelikiana

·         Edukację pacjenta

·         Odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne- balkoniki, kule, laski, kołnierze ortopedyczne, gorsety