Choroba wrzodowa dwunastnicy

Jest to przewlekła choroba charakteryzująca się występowaniem jednego lub kilku wrzodów błony śluzowej dwunastnicy. Występuje kilkakrotnie częściej niż owrzodzenie żołądka, szczególnie u osób narażonych na:  stres, nieregularna pracę, niehigieniczny tryb życia, nieregularne odżywianie się, oraz u osób palących papierosy i nadużywających alkoholu. Czynnikiem usposabiającym do wystąpienia choroby wrzodowej dwunastnicy jest nadkwaśność treści żołądkowej. Najczęściej występuje u ludzi w średnim wieku (25 a 55 rokiem życia), wielokrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet . Owrzodzenia umiejscawia się zazwyczaj zaraz za odźwiernikiem (końcowym odcinkiem żołądka) w opuszce, najczęściej na ścianie przedniej, niekiedy w postaci dwóch położonych naprzeciwko siebie wrzodów. W przypadku nieleczenia, choroba może prowadzić do poważnych następstw a nawet do zagrożenia życia. W okresie remisji owrzodzenie ulega zagojeniu, bliznowacieje i pokrywa się prawidłową błoną śluzową.  

Objawy choroby:

ból o charakterze ucisku, gniecenia, palenia lub przeszywania umiejscawiany najczęściej w nadbrzuszu na lewo od linii środkowej ciała

ból na czczo, nad ranem w nocy lub w ok. 2 godz po jedzeniu

ból ustępujący po spożyciu posiłku

potrawy sokopędne nasilają bóle

spadek masy ciała

brak apetytu, wzdęcia, uczucie pełności, zgaga, odbijanie, niestrawność, zaparcia

Objawy wymagające natychmiastowej interwencji:

ostry ból brzucha z towarzyszącymi wymiotami i krwawieniem lub bez nich

czarne smoliste lub krwiste stolce,

wymioty krwią lub wymioty treścią przypominającą fusy od kawy
wymaga natychmiastowego zgłoszenia się na izbę przyjęć

Przyczyny choroby:

·         Infekcja bakteryjna- Prawdopodobnie główną przyczyną choroby wrzodowej jest infekcja bakteryjna Helicobacter pylori (są przyczyną 90% wrzodów trawiennych dwunastnicy). Bakteria ta  wytwarza liczne toksyny , które powodują zapalenie i uszkodzenie błony śluzowej. Najprawdopodobniej przenosi się wraz z zanieczyszczoną żywnością, wodą a także przez kontakt z nosicielem (człowiek).
W Polsce około 70% społeczeństwa jest zakażonych Helicobacter pylori lecz nie wszyscy chorują lub zachorują na wrzód trawienny( powody nie zostały jeszcze do końca poznane).

·         nadmierne wydzielanie kwasu solnego i pepsynogenów przez żołądek

·         upośledzenie w neutralizacji kwaśnej treści w dwunastnicy

·         szybkie opróżniania żołądka (nadmierne zakwaszania dwunastnicy)

·         nadmierna reakcja gastrynowa

·         uwarunkowanie genetyczne

·         nadużywanie używek (kawa, papierosy, alkohol)

·         nadużywanie NLPZ (aspiryna, ibuprofen, naproksen) może wywołać krwawienie z przewodu pokarmowego

·         duży stres i in. czynniki psychiczne

·         bardzo rzadka przyczyna- zespół Zollingera-Ellisona w którym dochodzi na nadmiernej produkcji gastryny, hormonu zwiększającego produkcję kwasu żołądkowego.

Czynniki mogące wywołać chorobę wrzodową:

·         radioterapia

·         infekcje bakteryjne lub wirusowe

·         rozległe uszkodzenia ciała

·         oparzenia

·         terapia sterydowa

Badanie:

·         lekarskie- badanie palpacyjne( bolesność uciskową w nadbrzuszu na prawo od pępka w kierunku prawego łuku żebrowego)

·         testy na obecność bakterii Heliobacter pylori (morfologia, test oddechowy UBT,

·         badanie endoskopowe z biopsją ( od gardła do dwunastnicy z pobraniem wycinka błony śluzowej dwunastnicy)

·         gastroskopia

·         badanie radiologiczne z kontrastem

·         morfologia

·         badanie kału na obecność krwi utajonej

Leczenie

·         farmakologiczne( u osób z bakterią)- dwu tygodniowa terapia trzema lekami- 2 antybiotyki+ lek zmniejszający wydzielanie kwasu solnego. Kontrolne badania nie wcześniej niż 4 tygodnie od zakończenia leczenia.

·         Farmakologiczne u osób bez bakterii- celecoxib i rofecoxib, NLPZ(bez nadużywania)

·         Chirurgiczne- w przypadku powikłań choroby wrzodowej: perforacja wrzodu, zwężenie nie ustępujące po leczeniu zachowawczym, nawroty krwawienia z przewodu pokarmowego

Powikłania

·         krwawienie występujące u około 15% chorych( głównie przez NLPZ)

·         przedziurawienie ściany przewodu pokarmowego

·         zwężenie odźwiernika

·         niedrożność spowodowana obrzękiem, przewężeniem lub zamknięciem światła jelita we wrzodach położonych w miejscu połączenia żołądka z dwunastnicą

·         bóle migrenowe towarzyszą zaburzenia żołądkowo-jelitowe

Profilaktyka

·         spożywać często niewielkie posiłki

·         unikać spożywania pokarmów które mogą powodować ból i podrażniać błonę śluzową

·         unikać składników pokarmowych takich jak czarny pieprz, czerwona lub ostra papryka, chili, kofeina, kawa kofeinowa i bezkofeinowa, kakao, czekolada, napoje typu cola, owoce cytrusowe i ich soki, przetwory pomidorowe, mięta

·         stosować leki zobojętniające aby zneutralizować kwas żołądkowy

·         unikać stresu i używek

Dna moczanowa

To nawrotowe ostre zapalenie stawów obwodowych, które jest wywołane odkładaniem się w stawach, ścięgnach i tkankach okołostawowych kryształów moczanów wytrącających się przy nadmiernym stężeniu kwasu moczowego w płynach ustrojowych. Zapalenie stawów może przechodzić w postać przewlekłą i być przyczyną deformacji stawów.

Chorują głównie mężczyźni zwłaszcza po czterdziestym piątym roku życia. Dna ma cięższy przebieg jeżeli początek choroby wystąpił przed 30 rokiem życia. Ryzyko napadu choroby nasila się wraz ze wzrostem stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. W chorobie często dochodzi do powikłań związanych z zamknięciem drogi odpływu i zakażeniem wywołującym wtórne zmiany w cewkach nerkowych i tkance śródmiąższowej nerek.

Brak leczenia postępującej dysfunkcji nerek prowadzi do dalszego upośledzenia wydalania moczanów i przyspiesza patologiczny proces w stawach oraz jest najczęstszą przyczyną zgonów w tej chorobie.

Przyczyny choroby:

·         zaburzenia przemiany kwasu moczowego

·         niedostateczne wydalanie kwasu moczowego z organizmu

·         niedokrwistości

·          białaczka

·          choroby nerek

·         spożywanie niektórych produktów żywieniowych(mięso zwłaszcza wieprzowiny, nadmiar potraw tłustych, bogatych w białko, nadmierne spożycie alkoholu i kawy)

·         otyłość

• upośledzenie tolerancji glukozy lub cukrzyca typu II
• wzrost stężenia trójglicerydów, spadek stężenia cholesterolu HDL
• nadciśnienie tętnicze

Wszystko to sprzyja odkładaniu się kryształków soli kwasu moczowego z powstaniem guzków dnawych (głównie w stawach, ścięgnach, kaletkach maziowych lub w małżowinie usznej)
Można wyróżnić dnę pierwotną i wtórną:

·         Dna pierwotna jest występującym rodzinnie zaburzeniem metabolizmu kwasu moczowego (skłonność do wytwarzania nadmiaru kwasu moczowego, upośledzone wydalanie kwasu z organizmu). Napadom dny sprzyjają: dieta bogata w związki purynowe, alkohol, nadmierny wysiłek fizyczny, przechłodzenie, kuracje głodowe.

·         Dna wtórna spowodowana jest nadmiernym wytwarzaniem kwasu moczowego w przebiegu różnych chorób (białaczka, niedokrwistość, czerwienica prawdziwa, chemioterapia, radioterapia) oraz upośledzeniem wydalania kwasu z organizmu (kwasica ketonowa, przewlekłe choroby nerek, niektóre leki moczopędne)

Fazy dny:

• faza bezobjawowa- podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi.
• faza ostrych napadów dny- spowodowana jest ostrym dnawym zapaleniem stawów, często wyzwalanych przez stresy psychiczne, spożywanie pokarmów zawierających dużo puryn oraz alkohol. Najczęściej atakuje: staw śródstopno-palcowego palucha-podagra ,staw kolanowy - gonagra , staw podstawy kciuka – chiragra, staw barkowy - omagra , stawy kręgosłupa – rachidagra, inn.
• faza między napadami
• dna przewlekła z destrukcyjnymi, neodwracalnymi zmianami w stawach i nerkach

Objawy:

·         nagły, ostry ból pojawiający się najczęściej w nocy,

·          nasilającemu się rozdzierającym bólowi towarzyszy wzrost temperatury ciała, obrzęk, nadmierne ocieplenie, zaczerwienienie i nadmierna wrażliwość w okolicy chorego stawu

·         skóra nad stawem jest napięta, błyszcząca, czerwona lub sinopurpurowa.

·         atak dny trwa od kilku dni do kilku tygodni a napady mogą powtarzać się co kilka tygodni lub miesięcy

·         często pojawiają się kolki nerkowe

Choroba powoduję:

·         deformację stawów ich nadżerki i guzki dnawe (najczęściej umiejscawiają się na małżowinach usznych, paluchu, pięcie i łokciu)

·         ograniczenie ruchów w zajętych stawach

·         uszkodzenie stawów

·         kamicę moczowa

·         dysfunkcje nerek

·         nadciśnienie tętnicze

Badanie:

·         lekarskie- wywiad z pacjentem i badanie podmiotowe

·         badanie laboratoryjne- morfologia, mocz

·         RTG

Leczenie:

• likwidację objawów ostrego zapalenia poprzez podawanie leków przeciwzapalnych
• zapobieganie występowniu kolejnych ostrych częstych nawrotów dny
• zapobieganie dalszemu odkładaniu się kryształów moczanów

Profilaktyka:

·         prawidłowe odżywianie- trzeba wykluczyć z diety pokarmy bogate w związki purynowe: podroby (wątroba, mózg, nerki, serca), wywary, sosy mięsne, zupy na wywarach mięsnych, galarety mięsne, sardynki, śledzie, suche strączkowe (groch, fasola, soczewica, bób) oraz używki (kawa, herbata, kakao)

·         można spożywać: ser, mleko, ryż, owoce. Związków purynowych nie zawierają również: masło, śmietana, miód, dżemy, marmolady i cukier (gdy chory nie ma cukrzycy)

·         regularne spożywanie posiłków, ostatni na 3-4 godziny przed snem

·         potrawy należy przygotowywać bez tłuszczu

·         unikanie otyłości i redukcja nadwagi.

·         unikanie alkoholu

·         przeciwwskazane są ostre posty - wyzwalają napady dny.

·         unikanie stosowania niektórych leków moczopędnych, które zmniejszają wydalanie kwasu moczowego.

Choroba wrzodowa żołądka

Jest to przewlekła choroba charakteryzująca się występowaniem jednego lub kilku wrzodów  -ubytków błony śluzowej żołądka i jej warstwy mięśniowej. Nadżerka żołądka nazywamy ubytek błony śluzowej nie obejmujący jej warstwy mięśniowej. Choroba wrzodowa żołądka występuje w każdym wieku,( najczęściej pomiędzy 25 a 55 rokiem życia) trzy razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Owrzodzenia żołądka lokalizują się zazwyczaj w części przedodźwiernikowej żołądka (końcowa część żołądka) w odźwierniku i w okolicy kąta żołądka głównie od strony krzywizny mniejszej. Nietypowe umiejscowienie wrzodu budzą podejrzenie raka żołądka. Nieleczona choroba wrzodowa może prowadzić do poważnych komplikacji łącznie z zagrożeniem życia

Objawy

·         ból w dołku podsercowym, całym nadbrzuszu lub tylko lewym podżebrzu o charakterze ucisku, pieczenia, gniecenia

·          ból po jedzeniu (w zależności od umiejscowienia wrzodu)

·         ustępowanie dolegliwości bólowych często po wymiotach

·         potrawy moczopędne nasilają bóle

·         utrata apetytu

·         spadek masy ciała

·         niedokrwistość, bladość łatwe męczenie się

·          wzdęcia, uczucie pełności, zgaga, odbijanie, niestrawność

·         objawy występują okresowo głównie wiosną i jesienią

·         choroba wrzodowa może przebiegać bezobjawowo i dopiero wystąpienie groźnego powikłania może ją ujawnić.

Objawy wymagające natychmiastowej pomocy :

·         ostry ból brzucha z towarzyszącymi wymiotami i krwawieniem lub bez nich,

·         czarne smoliste lub krwiste stolce,

·         wymioty krwią lub wymioty treścią przypominającą fusy od kawy
wymaga natychmiastowego zgłoszenia się na izbę przyjęć.

Przyczyny choroby

·         Zarażenie bakterią- Helicobacter pylori

·         nadmierne wydzielanie kwasu solnego i pepsynogenu

·         nadmierna reakcja gastrynowa na obecność i rozciągnięcie żołądka pokarmem

·         upośledzenie neutralizacji kwaśnej treści w dwunastnicy

·         zaburzenie motoryki żołądka

·         zaburzenia w barierze śluzowej żołądka (składa się ze śluzu, wodorowęglanów, glikoprotein hamujących wydzielanie żołądkowe)

·         zaburzenia w wydzielaniu niektórych hormonów przewodu pokarmowego (prostaglandyny)

·         nieprawidłowe ukrwienie błony śluzowej żołądka

·         długotrwała terapia NLPZ (aspiryna, ibuprofen, naproksen) zwiększa ryzyko choroby wrzodowej żołądka czterokrotnie, osłabia florę jelitową, zwiększa ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego i uszkodzeń błony śluzowej.

·         zespół Zollingera-Ellisona w którym dochodzi na nadmiernej produkcji gastryny, hormonu zwiększającego produkcję kwasu żołądkowego.

·         Radioterapia

·         infekcje bakteryjne lub wirusowe

·         nadużywanie alkoholu, kawy, papierosów 

·         oparzenia

·         terapia sterydowa

·         nadczynność przytarczyc

·         czynniki genetyczne

·         stres

Badanie

·         lekarskie- palpacyjne-bolesność uciskowa w nadbrzuszu środkowym

·         badanie endoskopowe z biopsją

·         test na obecność bakterii Helicobacter pylori badanie krwi z nakłucia palca ,test oddechowy (UBT) ,test tkankowy polegający na badaniu wycinka błony śluzowej pobranego podczas endoskopii (test na ureazę).

·         badanie radiologiczne z kontrastem

·          morfologia

·         badanie kału na krew utajona Powikłania

Leczenie

·         farmakoterapia u osób z bakterią Helicobacter pylori- dwu tygodniowa terapia trzema lekami- 2 antybiotyki+ lek zmniejszający wydzielanie kwasu solnego. Kontrolne badania nie wcześniej niż 4 tygodnie od zakończenia leczenia.

·         farmakoterapia u osób bez bakterii- inhibitory pompy protonowej (omeprazol, lansoprazol i pantoprazol), H2-blokery, Misoprostol

·         chirurgiczne- osoby z cechami czynnego lub nawracającego krwawienia lub osoby z powikłaniami choroby wrzodowej: perforacja wrzodu, zwężenie nie ustępujące po leczeniu zachowawczym, nawroty krwawienia z przewodu pokarmowego

Powikłania:

·         krwawienie z przewodu pokarmowego ok. 25% chorych spowodowane przyjmowaniem niesterydowych leków przeciwzapalnych lub stresem

·         perforacja (przedziurawienie) ściany przewodu pokarmowego powodujący osty brzuch (stan zagrożenia życia wymagający hospitalizacji)

·         zwężenie odźwiernika

·         rak żołądka, który od 30% do 90% powiązany jest z zakażeniem H.pylori,

·         niedrożność spowodowana obrzękiem lub zbliznowaceniem powodująca przewężenie lub zamknięcie światła jelita we wrzodach położonych w miejscu połączenia żołądka z dwunastnicą

·         bóle migrenowe którym towarzyszą zaburzenia żołądkowo-jelitowe

Profilaktyka:

·         zaprzestanie palenia

·         unikanie picia herbaty, kawy i napojów zawierających kofeinę , alkoholu

·         nie nadużywać niesterydowych leków przeciwzapalnych w tym aspiryny

·         spożywać często niewielkie posiłki

·         unikać spożywania pokarmów które mogą powodować ból i podrażniać błonę śluzową : czarny pieprz, czerwona lub ostra papryka, chili, kofeina, kawa kofeinowa i bezkofeinowa, kakao, czekolada, napoje typu cola, owoce cytrusowe i ich soki, przetwory pomidorowe, mięta

Różyczka

To ostra wirusowa choroba zakaźna wieku dziecięcego

Można się nią zarazić drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z zakażonym materiałem. Chora osoba może zarażać 7 dni przed pojawieniem się objawów chorobowych i 7 dni po. Połowa zakażeń przebiega bezobjawowo. Infekcja we wczesnej ciąży może spowodować uszkodzenie płodu

Objawy :

·         złe samopoczucie

·         bóle mięśni i stawów

·         bóle głowy

·         zapalenie spojówek

·         powiększenie węzłów chłonnych

·         po 1-7 dniach – bladoróżowa wysypka (początkowo w okolicach twarzy w ciągu 24 godzin rozprzestrzenia się na tułów i kończyny a po ok. 5 dniach znika)

·         wzrost temperatury

·         plamki Forscheimera – wysypka na błonach śluzowych podniebienia miękkiego

Możliwe powikłania:

·         przemijające zapalenie stawów – obrzęk, bolesność, gł. stawów kolanowych i drobnych stawów rąk

·         małopłytkowa skaza krwotoczna

·         bardzo rzadko zapalenie mózgu 

Diagnostyka:

·         badanie lekarskie z różnicowaniem (uczulenia, zakażenia wewnątrzmaciczne, inne choroby w których występuje wysypka)

·         badanie laboratoryjne (wymaz z gardła, morfologia, testy serologiczne- mocz, kał, płyn mózgowo-rdzeniowy, surowica krwi)

Leczenie:

·         objawowe

·         NLPZ – przy dolegliwościach stawowych (gdy nie ma skazy krwotocznej)

Profilaktyka:

·         szczepienie dziewczynek w 13 r.ż. żywym, atenuowanym wirusem

·         dawki przypominające – co 5-7 lat

·         kobiety w wieku rozrodczym należy szczepić na 3 miesiące przed zajściem w ciążę