Reumatoidalne zapalenie stawów – RZS

Jest to choroba tkanki łącznej charakteryzująca się przewlekłym, zapalnym przebiegiem.  Charakteryzuje się nieswoistym , symetrycznym zapaleniem stawów i obszarów pozastawowych z powikłaniami różnych układów które prowadzą najczęściej do trwałego kalectwa i wcześniejszej śmierci.

Może występować w różnym wieku częściej u kobiet niż u mężczyzn i początkowo może rozpocząć się zmianami zapalnymi jednego dużego stawu, zapaleniem ścięgien, pochewek ścięgnistych lub ostrym zapaleniem wielostawowym. Początek choroby najczęściej objawiania się zapaleniem stawów:

·         Śródręczno –paliczkowego

·         Międzypaliczkowego bliższego ręki

·         Śródstopno-paliczkowego stóp

W miarę rozwoju choroby skóra rąk staje się coraz cieńsza bardziej potliwa, zanikają mięśnie głębokie rąk, stan zapalny obejmuje coraz większy obszar ciała( większą liczbę stawów).

Osoba która ma połowę lub więcej z podanych poniżej objawów kwalifikuje się do RZS-u:

·         Poranna sztywność stawów- obejmuje staw i jego okolicę utrzymuję się ok. godziny

·         Zapalenie stawów ręki- co najmniej jednego stawu

·         Zapalenie trzech lub większej ilości stawów-  gdy występują obrzęki lub wysięki

·         Symetryczne zapalenie stawów- na obu kończynach w tych samych stawach

·         Guzki reumatoidalne- występujące nad wyniosłościami kostnymi w okolicy stawu

·         Obecność czynnika reumatoidalnego- rodzaj wykonywanej pracy, skłonności dziedziczne itd.

·         Zmiany w RTG- w radiogramie ręki zmiany  osteoporotyczne i nadżerki w okolicach stawów

Przebieg choroby reumatoidalnej stawów jest bardzo indywidualny. Charakterystyczny jest stały i postępujący obraz choroby z okresami zaostrzeń i reemisji. W czasie pełnego rozwoju choroby występują zniekształcenia stawów i zaniki mięśni ręki, przedramienia, obręczy barkowej, mięśni stóp, mięśni czworogłowego i brzuchatego łydki. W zaawansowanej postaci choroby tworzą się przykurcze i zesztywnienia stawowe.

W leczeniu stosuje się:

·         Farmakoterapię- NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne),sole złota, sufasalazyna, metotreksat, penicylamina, cystostatyki, glikokortykosteroidy, cyklosporyna A,

·         Rehabilitację- działanie przeciwbólowe, odciążające i rozluźniające. Kinezyterapię stosuje się zarówno w okresie ostrym choroby jak i w okresie reemisji. Jest uzależniona od stanu chorego czyli stopnia jego niepełnosprawności (uszkodzenia stawów), dolegliwości bólowych.

Z działu fizykoterapii stosowane są: elektroterapia, magnetoterapia, laseroterapia, wodolecznictwo, termoterapia.

·         Leczenie sanatoryjne

·         Leczenie ortopedyczne- przeprowadza specjalista lekarz ortopeda

·         Psychoterapię- ma na celu zapobiegać zespołom neurastenicznym i nerwicowo- depresyjnym.

·         Zaopatrzenie ortopedyczne- jego celem jest zapobieganie powstającym deformacjom stawowym i korekcję już istniejących.

·         Leczenie operacyjne- w przypadku gdy występuje ucisk na nerw, grozi przerwanie ścięgna, występują duże guzki reumatoidalne, jest długotrwały utrzymujący się ból stawu (pomimo stosowania leczenie zachowawczego), zapalenia kaletek maziowych, błony maziowej i ścięgien nie ustępujących mimo leczenia farmakologicznego.

Najczęstszymi zabiegami operacyjnymi są: artrodeza kciuka, usztywnienie 1 i 2-giego kręgu szyjnego, całkowita endoprotezo plastyka stawu kolanowego i biodrowego, artroplastyka resektywna śródstopia, synowektomie ścięgna prostownika grzbietu ręki.

Okres ostry RZS:

W tym okresie najlepiej aby chory przebywał w łóżku( 2-3 dni). Najlepiej aby chory leżał na wygodnym łóżku z twardym materacem i co najwyżej małą poduszeczką pod głowę, niewielkim wałkiem pod kolana. Co jakiś czas trzeba zmieniać pozycję chorego na plecach, na boku na brzuchu z uwzględnieniem aby stawy kolanowe nie znajdowały się w przeproście. Najlepiej aby chory wykonywał ćwiczenia izometryczne mięśni, ćwiczenia oddechowe i przy pomocy terapeuty lub osoby  poinstruowanej ćw. bierne kończyn. Chory nie powinien ćwiczyć rano ze względu na poranną sztywność stawów. Przy dużym zaostrzeniu choroby nie wolno choremu chodzić.

Okres reemisji RZS:

W tym okresie najpierw trzeba przygotować chorego do wstania z łóżka a później rozpocząć chodzenie. Cały czas trzeba eliminować powstałe przykurcze stawowe (ćw. redresyjne, ćw. w odciążeniu z oporem lub czynne wolne w zależności od siły mięśniowej chorego). Dla urozmaicenia czasu chorego należy mu zapewnić terapię zajęciową która zmobilizuje do ruchu i będzie sprawiała przyjemność.