Cukrzyca

Jest to przewlekłe zaburzenie w przemianie cukrów, tłuszczów i białek spowodowanych niedoborem insuliny bądź odpornością narządów na insulinę. Może się objawiać w dwóch postaciach: cukrzycy typu I (pierwotna, młodzieńcza)i cukrzycy typu II(wtórna). Wspólną cechą obu typów jest hiperglikemia czyli podwyższone stężenie glukozy(cukru) we krwi.

Cukrzyca pierwotna nazywana jest młodzieńczą lub insulino-zależną, dotyczy ok. 10% chorych między 18-20 rokiem życia. Trzustka nie produkuje insuliny i trzeba ją brać do końca życia w formie zastrzyków (podskórnie). Przyczyna tego typu cukrzycy nie jest znana.

Cukrzyca wtórna zwana też cukrzycą osób dorosłych, cukrzycą insulino-niezależną dotyczy ok. 80-90%chorych. W tym typie trzustka produkuje insulinę, lecz w niewystarczających ilościach bądź organizm jej nie przyswaja- jest na nią odporny (insulino oporność). Zazwyczaj tacy chorzy biorą leki w formie tabletek na obniżenie poziomu cukru we krwi.  Jeżeli tabletki nie obniżają już cukru podawana jest insulina w zastrzykach.

Cukrzyca typu II powstaje najczęściej na skutek:

·         Otyłości i nadwagi

·         Wysokokalorycznej diety

·         Małej aktywności fizycznej (lub jej braku)

·         Wiek powyżej 35 roku życia

·         Dziedzicznych skłonności do cukrzycy

Rola otyłości- powoduje że organizm przestaje reagować na wytwarzaną przez trzustkę insulinę czyli jest insulinooporny. Dotyczy to w głównej mierze podskórnej tkanki tłuszczowej i mięśni, które to głównie spalają krążącą we krwi glukozę (cukier). U osób otyłych komórki tłuszczowe są o wiele większe niż u osób z prawidłową wagą co powoduje ich mniejszą wrażliwość na insulinę. Powoduje to wysoki poziom cukru we krwi gdyż komórki tłuszczu i mięsni go nie wyłapują. Wysoki poziom cukru (hiperglikemia)powoduje, że trzustka zaczyna wytwarzać jeszcze większą ilość insuliny co z kolei wpływa na powiększenie masy ciała. W pewnym momencie trzustka nie jest w stanie wytworzyć tyle insuliny aby zmniejszyć stężenie cukru i powstaje wtedy cukrzyca. Najbardziej groźna jest otyłość brzuszna. Powstaje gdy wartość u kobiet obwodu w talii wynosi ponad 80 cm a u mężczyzn powyżej 94 cm.

Organem wytwarzającym z pokarmów glukozę a zarazem jej magazynem jest wątroba. W czasie naszej aktywności wątroba wytwarza ze spożytego przez nas pożywienia glukozę która jest wykorzystywana jako paliwo dla mięśni i innych komórek ciała. Gdy idziemy spać i gdy została już zużyta glukoza powstała z pokarmów, wątroba zaczyna uwalniać zapasy glukozy ( aby organizm mógł spokojnie funkcjonować). U osób zdrowych stężenie cukru we krwi jest cały czas w normie lecz u osób z cukrzycą jest znacznie podwyższony a zwłaszcza rano.

Poziom cukru może się również podnieść na skutek infekcji, gorączki lub stresu.

Aktywność fizyczna powoduje lepsze działanie insuliny wytwarzanej przez trzustkę i zmniejsza insulinooporność. Dlatego jest szczególnie zalecana osobom chorym na cukrzycę.

Aby obliczyć swoją masę ciała wykorzystuje się wskaźnik masy ciała zwany BMI (body mass index).

BMI= masa ciała w kg : wzrost w metrach podniesiony do kwadratu

Normy BMI:

·         Prawidłowa masa ciała – 18,5-24,9 kg/m²

·         Nadwaga- 25- 29,9 kg/m²

·         Otyłość- powyżej 30 kg/m²

Jakie powinny być prawidłowe normy dla cukru we krwi?

 Cukier na czczo powinien przyjmować wartości od 70-110 mg/dl

A dwie godziny po posiłku powinien maksymalnie wynosić 160 mg/dl

Gdy wartość wynosi powyżej 180 mg/dl cukier przedostaje się do moczu

A powyżej 300 mg/dl może spowodować śpiączkę cukrzycową która jest zagrożeniem życia

Prawidłowe wartości dla cholesterolu

LDL- poniżej 100 mg/dl ( przy chorobie wieńcowej poniżej 70 mg/dl)

HDL- powyżej 40 mg/dl u mężczyzn a powyżej 50 mg/dl u kobiet

Pozostałe normy badań:

Tri glicerydy(TG)- poniżej 150 mg/dl

HbA₁c ≤ 7% (hemoglobina glikowana)

Albuminy w moczu poniżej 30 mg/24h (poniżej 20 ug/min)

Objawy hiperglikemii (czyli podwyższonego stężenia cukru we krwi):

·         Wzmożone pragnienie i łaknienie (większe niż normalnie)

·         Częste oddawanie moczu

·         Większe niż zwykle zmęczenie

·         Senność

·         Nieostre widzenie

·         Długo gojące się rany (nawet jeżeli są niewielkie)

·         Powyższe objawy nie muszą występować dlatego najlepiej zbadać krew

Aby obniżyć wartość cukru we krwi należy:

·         Stosować odpowiednią dietę (głównie warzywa, ciemne pieczywo, dużo wody do picia, chude mięso w niedużych ilościach, mała ilość owoców i soków, zamiast cukru słodzik itd.)

·         Zwiększyć aktywność fizyczną ( rowerek, spacery, basen, sporty rekreacyjne)

·         Pić dużo wody aby wypłukać go przez nerki

·         Konsekwentnie pilnować i analizować pomiary swojego cukru

·         Stosować przepisane leki zgodnie z zaleceniem lekarza

Możliwe powikłania cukrzycy:

·         Uszkodzenia naczyń krwionośnych- choroba wieńcowa, zawał serca, udary, ślepota,infekcje

·         Retinopatia cukrzycowa- zmiany w obrębie siatkówki oka prowadzące do ślepoty

·         Nefropatia cukrzycowa- uszkodzenie nerek( zakażenie nerek, niewydolność nerek) na skutek wysokiego  cukru we krwi który uszkadza naczynia krwionośne nerek którymi przedostają się do moczu białka. Pierwszym  objawem może być wzrost ciśnienia krwi, wzrost albumin w moczu

·         Neuropatia cukrzycowa- uszkodzenie nerwów obwodowych (najczęściej dotyczy nóg). Może doprowadzić do amputacji stopy,nogi, stwarzać problemy natury seksualnej (zaburzenia erekcji), prowadzić do zaburzeń jelitowych (biegunka)

·         Stopa cukrzycowa- zaburzenia czucia, ukrwienia stóp, trudno gojące się rany lub owrzodzenia na stopie ulegające zakażeniu.

·         Nadciśnienie tętnicze- powyżej 130/80 mmHg w spoczynku

·         Choroba wieńcowa- utrudniony przepływ krwi przez naczynia wieńcowe do serca na skutek powstałej w nich miażdżycy