Zaburzenia hemodynamiczne cd.

Obrzęk (łac. oedema)

Jest to nadmierna ilość płynu w jamach ciała i w przestrzeniach międzykomórkowych. Występuje w postaci obrzęku miejscowego (swym zasięgiem obejmuje tkanki lub narządy) lub obrzęku ogólnego. Powstaje na skutek nierównowagi homeostatycznej w naszym organizmie, bądź jest wynikiem niewydolności bądź zaburzenia jakiegoś organu( serce, nerki, wątroba)  czy układu.  Jest pierwszą oznaką pojawiającego się stanu zapalnego.

Występuje wtedy, gdy zatkane naczynia limfatyczne nie są w stanie drenować jak normalnie płynów tkankowych które nie wróciły do kapilary żylnej. Naczynia limfatyczne mogą tak działać na skutek zablokowania przez komórki nowotworowe lub na skutek przewlekłego zapalenia.

Ze względu na przyczynę powstawania obrzęku można go podzielić na:

·         Obrzęk powstający na skutek zwiększonego ciśnienia hydrostatycznego krwi (powoduje to zastoinową niewydolność krążenia, zakrzep, marskość wątroby, zaciskające zapalenie osierdzia)

·         Obrzęk powstający na skutek zmniejszonego ciśnienia osmotycznego osocza ( powoduje-marskość wątroby, zespół nerczycowy, gastroenteropatie, zaburzenia wchłaniania)

·         Obrzęk powstający z zablokowania odpływy limfy ( zapalenie pochirurgiczne, popromienne, nowotworowe)

·         Obrzęk powstający na skutek retencji sodu i wody- obrzęk hiperwolemiczny (przy niewydolności nerek)

·         Obrzęki powstające na skutek zapalenia (ostre i przewlekłe)

Zakrzep (łac. thrombus)

Powstaje na skutek nadmiernego gęstnienia, krzepnięcia krwi przez co organizm zabezpiecza się przed utratą krwi z pękniętych naczyń. Gdy zachodzi sytuacja że do krzepnięcia krwi dochodzi wewnątrz naczynia które nie jest uszkodzone- powstają patologiczne zakrzepy (zakrzepica śródnaczyniowa) i mogą blokować krążenie krwi.

Objawy kliniczne zakrzepu zależą od miejsca, rozmiarów, szybkości narastania zakrzepu, trwania zakrzepu, a także rozprzestrzenienia choroby i jej odległych powikłań.

Patologiczne zakrzepy powstają na skutek:

·         Uszkodzenia komórek wchodzących w skład śródbłonka naczyń- uszkodzenie może powstać na skutek przewlekłego stresu, nadciśnienia, toksyn bakteryjnych, zwężenia naczyń

·         Zaburzenia hemodynamicznego- sprzyja krzepnięciu krwi

·         Nadmiernej krzepliwości krwi- występuje w ciąży , raku, przewlekłej niewydolności serca, w rozległych oparzeniach, w wyniku odwodnienia, na skutek wrodzonych chorób nadmiernej krzepliwości krwi oraz nabytych zespołów zwiększonej krzepliwości krwi ( zespół trombocytopenii indukowanej heparyną, zespół wykrzepiania śródnaczyniowego, zespół przeciwciał antyfosfolipidowych)

Ze względu na lokalizację można podzielić je na:

·         Przyścienne- w jamach serca przyczepione do wsierdzia

·         Zastawkowe- przypominają zmiany  w zapaleniu wsierdzia

·         Tętnicze- w ścianach tętnic, pokrywają owrzodzenia miażdżycowe w zaatakowanej miażdżycą aorcie i naczyniach wieńcowych.

·         Żylne- występują w poszerzonych żyłach, często powstają w żylakach, na skutek długotrwałego unieruchomienia

·         W układzie mikrokrążenia (mikrozakrzepy)- powstają w tętniczkach, żyłkach i włośniczkach, typowe dla zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego.

Zakrzepy mogą:

·         Zamykać światło naczynia krwionośnego- co prowadzi do niedotlenienia, a w przypadku naczyń wieńcowych prowadzi do zawału serca

·         Zwężać światło naczynia krwionośnego i przez to zmniejszać przepływ krwi- prowadzi do niedotlenienia i pogorszenia funkcji narządu, może prowadzić do przewlekłej niewydolności serca

·         Powodować zatory- oderwane od ścian naczyń zakrzepy są przenoszone wraz z krwią, w pewnym miejscu nie mieszczą się w naczyniu i zapychają go tworząc zator. Najczęściej są przyczyną zawałów serca, mózgu, zatorów płucnych

Zatkanie zakrzepem tętnic wieńcowych czy mózgowych jest główną przyczyną śmierci w krajach rozwiniętych. Śmiertelność towarzyszy też częstym zatorom płucnym, co najmniej 1/3 zatorów płucnych nie jest właściwie rozpoznana przed śmiercią.

Zator (łac. embolus)

Jest to luźno poruszająca się w naczyniach krwionośnych skrzeplina, która transportowana jest przez krew w układzie krążenia. W momencie gdy poruszająca się „grudka” napotka na zwężenie naczynia zaczopowuje je i powoduje zamknięcie światła naczynia.

Zatory możemy podzielić na:

·         Skrzeplinowe-  są to fragmenty zakrzepów wędrujących naczyniami żylnymi lub tętniczymi, występują w 99% przypadków. Dzieli się je dodatkowo na zatory żylne i tętnicze.

Zatory żylne są rozprowadzane krążeniem żylnym, przeważnie kończą swoją podróż w rozgałęzieniach tętnicy płucnej powodując zatorowość płucną. W 95% przypadków zakrzepy pochodzą z kończyn dolnych gdzie żyłami, prawym przedsionkiem serca, prawą komorą są przenoszone do tętnicy płucnej i tam w jej pniu lub rozgałęzieniu dochodzi do zatoru. Taki zator często powoduje śmierć gdyż wywołuję ostre niedotlenienie (ostre serce płucne).

Zatory tętnicze powstają w lewej komorze lub lewym przedsionku, aorcie i dużych tętnicach. Poruszają się wraz z krwią tętniczą i są jedną z głównych przyczyn zawałów serca, mózgu, śledziony, jelita, nerek .Blokują głównie małe i średnie tętnice. Są również częstą przyczyną niedotlenienia różnych narządów. Większość z nich pochodzi z zakrzepów lewej komory, przedsionka lub płatków zastawek serca. W przypadku gdy dochodzi do bakteryjnego zapalenia narządu w którym jest skrzeplina, przenoszone zatory mogą być zakażone.

Zator paradoksalny(skrzyżowany)- jest to tak naprawdę zator żylny który przedostaje się do krążenia tętniczego  między przedsionkami serca, ubytki w przegrodzie międzykomorowej serca lub inne połączenia.

·         Płynne- Zatory tłuszczowe znajdujące się w naczyniach żylnych gdzie później wędrują do płuc (krople tłuszczowe blokują kapilary pęcherzyków płucnych), najczęściej powstają na skutek rozległych zabiegów ortopedycznych i złamaniach kości. Występują wtedy różne objawy płucne, powikłania neurologiczne w najgorszym przypadku objawy deliryczne, śpiączka i śmierć.

Zatory z płynu owodniowego- występują ,gdy płyn owodniowy dostaje się do żył macicy podczas porodu( 1:50 000 porodów, w 80% śmiertelne). Objawami są nagła duszność, sinica, wstrząs, drgawki, śmierć. Nawet jeżeli matka przeżyje początkową fazę zatoru grozi jej obrzęk płuc i zespół wykrzepiania śródnaczyniowego.

·         Gazowe- zator powietrzny, można go spowodować wstrzykując za pomocą strzykawki powietrze do żyły, może wystąpić gdy powietrze dostaje się po urazach dużych naczyń szyjnych, urazach klatki piersiowej lub po uszkodzeniu naczyń miednicy mniejszej w operacjach ginekologicznych w pozycji Trendelenburga ( miednica jest położona wyżej).

Gdy powietrze dostanie się do wnętrza naczynia spienia krew co w konsekwencji blokuje przepływ krwi w sercu.

·         Z litych fragmentów- np. kryształy cholesterolu, masy kaszowate z owrzodzeń miażdżycowych, zlepek komórek nowotworowych, fragmenty szpiku kostnego( po złamaniu kości).

·         Spowodowane pasożytami- np. nicienie blokujące naczynia limfatyczne.