poniedziałek, 31 stycznia 2011

Wstrząs (shock)

Jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu charakteryzujący się niedostatecznym przepływem krwi przez  tkanki (hipoperfuzja). Cechuje go zapaść krążeniowa i nierównowaga  pomiędzy objętością krwi krążącej w organizmie a pojemnością naczyń krwionośnych. Powoduje to spadek ciśnienia tętniczego, niedostatecznej ilości krwi  w tkankach, niedotlenienie i ogólną niewydolność wielonarządową. Niedotlenienie sprawia iż naczynia tracą swoją sprężystość i  w efekcie prowadzi to odwracalnego, a potem nieodwracalnego uszkodzenia tkanek i narządów. Wszystkie te czynniki prowadzą do śmierci głównie z niewydolności krążeniowo-oddechowej.
Mechanizm wstrząsu
Charakterystyczny jest szybki i znaczny spadek ciśnienia tętniczego krwi oraz przyspieszenie tętna. Niewydolność serca (zawał) i zaburzenia przepływu krwi początkowo są zastępowane skurczem naczyń obwodowych. Dzięki temu skurczowi krew trafia do ważnych dla życia narządów (mózg, płuca, narządy jamy brzusznej) i pozwala na utrzymanie ich funkcji. Skóra chorego jest blada, zimna i wilgotna. Spadek ciśnienia i krążenia prowadzi do niewydolności nerek- zmniejsza się wydzielanie moczu lub występuje bezmocz (typowe dla tego etapu wstrząsu). Ogólne niedotlenienie tkanek, zmniejszenie usuwania metabolitów przez nerki prowadzi do kwasicy metabolicznej.  Pogarsza ona jeszcze bardziej pracę serca potęgując jego niewydolność i doprowadza do poszerzenia naczyń obwodowych w których zaczyna gromadzić się krwi. Niewydolność lewej komory serca prowadzi do wzrostu ciśnienia żylnego w płucach. Konsekwencją tego jest zastój krwi w płucach, co sprzyja obrzękowi płuc. Dochodzi do uszkodzenia pęcherzyków płucnych(uszkodzenie nabłonka) i ich systemu kapilarnego(zwiększona przepuszczalność i przekrwienie) co prowadzi do zespołu zmian znanych jako płuco wstrząsowe, mokre płuco pourazowe lub ARDS - adult respiratory distress syndrome. Występuje obrzęk śródmiąższowy i krwotoki pomiędzy pęcherzykami płucnymi. Płuca nie mogą funkcjonować. Powstaje krytyczne niedotlenienie organizmu pogłębiany dodatkowo przez  kwasicę oddechową.
 Upośledzenie przepływu krwi może być wynikiem niewydolnością pompy sercowo-mięśniowej (serce nie radzi sobie z pompowaniem krwi na obieg) co wywołuje wstrząs kardiogenny.  Może być też wynikiem wstrząsu hipowolemicznego charakteryzującego się utratą płynu z krążenia lub też wynikiem wstrząsu septycznego czyli utratą napięcia i poszerzenia naczyń obwodowych z upośledzeniem krążenia krwi.
Wstrząs kardiogenny- cechuje go niewydolność serca. Powstaje najczęściej wskutek zawału serca, zapalenia serca,  ostrego serca płucnego, arytmii, zatrzymania akcji serca.
Wstrząs hipowolemiczny- powstaje z utraty objętości krwi lub osocza. Może być spowodowany dużym, rozległym krwotokiem; odwodnieniem na skutek wymiotów, biegunki czy rozległych oparzeń a także na skutek zatrzymania płynów w tkankach na skutek urazów (wstrząs pourazowy).
Wstrząs septyczny (endotoksyczny)-występuje tu poszerzenie naczyń i zaleganie w nich krwi na skutek obniżenia napięcia mięśniówki(naczyń).
We wstrząsie septycznym bakterie  prowadzą do uwolnienia licznych cytokin i znacznych ilości tlenku azotu i PAF. Działalność cytokin w efekcie końcowym prowadzi do migracji płynu z naczyń do tkanek. Ponieważ endotoksyny bakteryjne są jednymi z najsilniejszych bodźców uwalniania cytokin, to one są głównymi mediatorami wstrząsu septycznego (wstrząs endotoksyczny). 
Jest najbardziej śmiertelny z wyżej wymienionych rodzajów wstrząsu. Początkowy okres jest w pełni wyleczalny i odwracalny jednakże z chwila gdy nastąpi niewydolność wielonarządowa rokowania są nikłe.
           Do wstrząsu septycznego dochodzi na skutek:
·         Wstrząsu anafilaktycznego- zadziałania silnego alergenu (jad pszczoły)
·         Uszkodzenia rdzenia kręgowego, bóle pourazowe pochodzenia neurologicznego
·         Działania endotoksyn bakteryjnych (sepsa)

 Wyróżnimy 3 etapy wstrząsu:

·         Wstrząs wyrównany- organizm potrafi przystosować się tak aby krążenie krwi było wyrównane: przyspieszenie pulsu (tachykardia), skurcz naczyń obwodowych (blada skóra), zmniejszenie wydalania moczu.
·         Wstrząs niewyrównany- występuje wtedy gdy wyżej wymienione czynniki adaptacyjne nie dają sobie rady. W tej fazie występują: niedociśnienie, przyspieszony, krótki oddech, niewydolność nerek, kwasica metaboliczna.
·         Wstrząs nieodwracalny- jest następstwem i wynikiem wstrząsu niewyrównanego. Występują: zapaść krążeniowa, zmniejszenie przepływu krwi przez narządy, niedotlenienie, niedociśnienie, niewydolność oddechowa, obrzęk płuc, zespół wykrzepiania śródnaczyniowego bezmocz, kwasica, ogólne objawy niewydolności wielonarządowej.
Nawarstwianie się tych czynników prowadzi do śmierci.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz